Trump yönetimi, Çin’in nadir toprak elementleri ihracatına getirdiği kısıtlamalara karşılık olarak, jet motorları, yarı iletkenler ve çip tasarım yazılımları dahil olmak üzere bazı hayati Amerikan teknolojilerinin Çin’e satışını durdurdu.
ABD’de Donald Trump yönetimi, Çin’in nadir toprak elementleri ihracatına getirdiği kısıtlamalara misilleme olarak, Çin’e yönelik bazı stratejik teknoloji ihracatlarını askıya aldı. Bu karar, aralarında jet motorları, yarı iletken üretiminde kullanılan yazılımlar, özel kimyasallar ve hassas makinelerin de bulunduğu kritik ürünleri kapsıyor.
Bu hamle, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında tırmanan tedarik zinciri savaşında yeni bir aşamaya işaret ediyor. Washington ve Pekin, ekonomik üstünlük sağlama amacıyla karşılıklı olarak hayati öneme sahip ürün ve teknolojilere erişimi kısıtlıyor.
New York Times’ın haberine göre, bu yeni kısıtlamalar; uçak, robot, otomobil ve yarı iletken üreticileri gibi birçok sektör için ciddi sonuçlar doğurabilir.
ABD ve Çin’in 12 Mayıs’ta karşılıklı olarak gümrük tarifelerini 90 gün süreyle düşürme konusunda anlaşmış olmalarına rağmen, bu tür adımlar taraflar arasındaki uzun vadeli çözüm çabalarını zorlaştırıyor.
ABD Maliye Bakanı Scott Bessent, o dönem yaptığı açıklamada, “Her iki taraf da kopuş istemiyor” demişti. Ancak Trump yönetimi, Çin’e yönelik cezai tedbirlerini sürdürmeye devam ediyor.
ÇİN’DEN SINIRLI SEVKİYAT, ABD’DEN VİZE YASAĞI
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Çin Komünist Partisi ile bağlantılı veya kritik alanlarda eğitim gören Çinli öğrencilerin vizelerinin “agresif şekilde iptal edileceğini” açıkladı. Çin’in sınırlı da olsa nadir toprak elementi sevkiyatını yeniden başlattığı ifade edilse de, Amerikan şirketleri tedarik konusunda hâlâ büyük endişe taşıyor.
Çin, Nisan ayında nadir toprak elementleri ve mıknatıs ihracatını durdurduğunu duyurmuş, bu kararını yeni bir düzenleme sistemi üzerinde çalıştıkları gerekçesiyle almıştı. Bu adım, Trump’ın Çin’e uyguladığı yüzde 145’lik ek gümrük tarifelerine misilleme olarak geldi.
COMAC VE YARI İLETKEN YAZILIMLARI HEDEFTE
ABD Ticaret Bakanlığı, Çin’in devlet destekli havacılık şirketi COMAC’a yapılan bazı ürün satışlarına verilen ihracat lisanslarını askıya aldı. Bu ürünler arasında, COMAC’ın Boeing 737 veya Airbus A320 benzeri uçağı C919’da kullanılan Amerikan yapımı motor ve sistemler de bulunuyor.
Ayrıca, çip tasarımı için kullanılan Cadence, Synopsys ve Siemens gibi şirketlerin yazılımlarının da Çin’e ihracatının durdurulduğu bildirildi. Daha önce Biden yönetimi yalnızca en ileri düzey çiplere yönelik ihracat sınırlamaları getirmişti.
ÇİN’İN YERLİLEŞME ÇABALARI YETERSİZ
ABD ve müttefiklerinin ileri teknoloji ihracatına getirdiği kısıtlamalar sonrası Çin, kendi çip ve üretim araçlarını geliştirme çabalarını hızlandırdı. Ancak ülke hâlâ tasarım yazılımları ve üretim makinelerinde dışa bağımlı durumda.
GE, Honeywell, Cadence ve Siemens konuyla ilgili yorum yapmazken, Synopsys açıklama yapmayı reddetti.
TEDARİK BAĞIMLILIĞI SİYASİ RİSK HALİNE GELDİ
Çin’in nadir toprak elementlerine getirdiği ihracat kısıtlamaları, ABD’de siyasi ve ticari çevrelerde alarm yarattı. Bu hamle, Çin’in tedarik zincirleri üzerindeki etkisini bir koz olarak kullanabileceğini bir kez daha ortaya koydu.
Çin 2010 yılında da Japonya ile yaşadığı bir kriz sırasında benzer bir şekilde nadir toprak elementleri ihracatını durdurmuştu. Ancak ABD’ye karşı bu kadar kapsamlı bir ihracat kısıtlaması ilk kez uygulanıyor.
ÇİN’DEN TEPKİ: “TEK TARAFLI ZORBALIĞA KARŞIYIZ”
Çin hükümeti, ABD’nin ihracat kısıtlamalarını eleştirerek, kendisini küresel ticaret kurallarının savunucusu olarak konumlandırmaya çalışıyor. Çin Ticaret Bakanlığı, küresel çip tedarik zincirinin “ciddi tehdit altında” olduğunu belirterek, “tek taraflılık ve zorbalık” uygulamalarına karşı olduklarını açıkladı.
Pekin yönetimi, Çinli ve Avrupalı çip şirketleriyle bir araya gelerek lisans süreçleri hakkında bilgilendirme yaptı ve iş birliğini artırmak istediklerini duyurdu.
