Reuters haber ajansı İsrail ve Suriye yönetimlerinin sınır bölgesindeki gerilimi azaltmak için doğrudan görüşmeler yürüttüğünü yazdı. Resmi ilişkisi bulunmayan iki ülke arasındaki görüşmeler, ABD Başkanı Donald Trump’ın Ahmed Şara’yla görüşmesinin ardından geldi.
İsrail ve Suriye yönetimleri son haftalarda doğrudan temasa geçerek, iki ülke arasındaki sınır bölgesinde tansiyonun düşürülmesi için yüz yüze toplantılar düzenledi.
Reuters haber ajansının konuya yakın beş kaynağa dayandırdığı habere göre, taraflar aralıkta Beşar Esad’ın devrilmesinin ardından arka kanallardan iletişim kurmaya başladı.
Uzun yıllardır ihtilaflı durumda olan ve resmi ilişkileri bulunmayan iki ülkenin görüşmelerinde Suriye heyetine üst düzey güvenlik yetkilisi Ahmed Dalati’nin liderlik ettiği ifade edildi. Kuneytra Valisi olarak görev yapan Dalati bu hafta, Suriye’deki Dürzi azınlığın yaşadığı Süveyda’nın güvenlik şefliğine de atanmıştı.
Reuters, İsrail adına da görüşmelere güvenlik yetkililerin katıldığını yazdı.
Suriye’deki geçici hükümete liderlik eden Ahmed Şara, geçen haftalarda İsrail’le tansiyonu düşürmek için dolaylı şekilde temas kurulduğunu kabul etmişti. Reuters, bu dolaylı görüşmelere Birleşik Arap Emirlikleri’nin aracılık ettiğini aktarmıştı.
İsrail, uluslararası hukuka göre Suriye toprağı olan Golan Tepeleri’ni 1967’deki Arap-İsrail savaşının ardından işgal etmiş, aralıkta Esad’ın devrilmesiyle bu bölgedeki işgalini genişletmişti.
İsrail ordusu eş zamanlı olarak Suriye’deki birçok bölgeye hava saldırısı düzenleyerek, ülkenin askeri altyapısını vurmuştu.
Ancak Tel Aviv’in bu yaklaşımı 14 Mayıs’ta Riyad’da ABD Başkanı Trump’ın Ahmed Şara’yla görüşmesinin ardından değişmiş gibi görünüyor. Trump’ın görüşmesi İsrail’in aşırı sağ yönetimine Şam’la tansiyonu düşürme sinyali olarak görüşmüştü.
Suriye’nin güneyinde tansiyon düştü
Mayıs ayındaki görece sakinlik, geçen ay bazıları İsrail tarafından desteklenen Dürzi silahlı gruplarla radikal İslamcı militanlar arasında kanlı çatışmaların yaşandığı Süveyda çevresindeki gerilimlerin azalmasına da yol açtı.
Şiddet olayları sırasında İsrail, Şam’a bakan cumhurbaşkanlığı sarayının hemen dışındaki bir yerin de dahil olduğu bir dizi hava saldırısı düzenledi. İsrail’in bu saldırıları, Suriye, Lübnan ve İsrail’de mensupları bulunan Dürziler’e yönelik tehditlere karşı bir uyarı olarak değerlendirildi.
Doğrudan görüşmeler şu anda çatışmaların önlenmesi ve İsrail’in Suriye sınır köylerine yönelik baskınlarının azaltılması gibi ortak güvenlik konularına odaklansa da, kaynaklardan ikisi bu temasların daha geniş siyasi anlayışların önünü açabileceğini söyledi.
Gizli görüşmelere aşina bir kaynak, “Şimdilik bu görüşmeler barıştan ziyade savaşsızlıkla ilgili, yani normalleşmeden çok çatışmasızlık söz konusu” dedi.
Trump, Şara ile yaptığı görüşmenin ardından, Suriye liderinin İsrail ile ilişkileri zamanla normalleştirmeye istekli olduğunu ifade etti, ancak bunun biraz zaman alacağını da sözlerine ekledi.
Şara ise bu açıklama hakkında yorum yapmazken, onun yerine Golan Tepeleri’nde BM gözetiminde bir tampon bölge oluşturan 1974 tarihli ateşkes anlaşmasına geri dönülmesini desteklediğini belirtti.
Suriye’nin yeni yöneticileri, İsrail’e tehdit oluşturmadıklarını göstermek için çeşitli adımlar attı. Şam’daki ve yurtdışındaki Yahudi toplumu temsilcileriyle bir araya geldiler ve 7 Ekim 2023’te Hamas öncülüğünde İsrail’e düzenlenen saldırıya katılan Filistin İslami Cihadı’na mensup iki üst düzey ismi gözaltına aldılar.
Reuters’ın gördüğü, Suriye Dışişleri Bakanlığı tarafından geçen ay ABD Dışişleri Bakanlığı’na gönderilen bir mektupta, “Suriye’nin herhangi bir taraf için, İsrail dahil, tehdit kaynağı olmasına izin vermeyeceğiz” denildi.
Daha yakın zamanda ise Suriye yönetimi, uzun zaman önce ölen İsrailli ünlü casus Eli Cohen’e ait bazı eşyaların iadesini onaylayarak iyi niyet gösterdi.
