2008 finansal krizini öngören ABD’li ünlü ekonomist Ray Dalio, Trump’ın gümrük vergilerine ek olarak başka ekonomik endişeleri de dile getirirken dünyaya çatışma uyarısında bulundu.
Dünyanın en büyük hedge fonu olan Bridgewater Associates’in kurucusu Ray Dalio, Pazar günü NBC News’te yayımlanan ‘Meet the Press’ programında, ABD Başkanı Donald Trump’ın ekonomk politikaların değerlendirdi.
Programın sunucusu Kristen Welker’ın Trump’ın vergi politikaları nedeniyle ABD’nin resesyona girip girmeyeceği yönündeki sorusuna, yanıt veren ünlü ekonomist, Trump’ın tarifeleri ve diğer ekonomik politikaları düzgün bir şekilde yönetmemesi halinde “resesyondan daha kötü bir şey” konusunda endişeli olduğunu söyledi.
ABD ekonomisiyle ilgili “Şu anda bir karar alma noktasındayız ve resesyona çok yakınız” diyen Dalio, “Eğer bu iyi yönetilmezse, resesyondan daha kötü bir şeyin olmasından endişe duyuyorum.” uyarısında bulundu.
‘PARA SİSTEMİNİN ÇÖKÜŞÜ İLE KARŞI KARŞIYAYIZ’
Dalio, uzun süredir sosyal medyada dile getirdiği bir konu olan “para sisteminin çöküşüyle” karşı karşıya olunduğu konusunda uyarıda bulundu. “İç düzenimizde köklü değişimler yaşıyoruz. Aynı zamanda dünya düzeninde de köklü değişimler yaşanıyor. Bu 1930’lara (büyük buhran yılları) çok benziyor. Tarihi inceledim ve bu tür şeyler tekrar tekrar tekerrür ediyor,”
Vergilerin, aşırı borçlanmanın ve “mevcut güce meydan okuyan yükselen bir gücün” birleşiminin “son derece sarsıcı değişiklikler” olduğunu belirten Dalio, “Bu sürecin nasıl yönetileceği, resesyondan çok daha kötü bir sonucu doğurabilir” ifadelerini kullandı.
‘HATTA ASKERİ ÇATIŞMA…’
Dalio, yayında yaptığı değerlendirmede, bu durumun “çok iyi bir şekilde yönetilebileceğini” belirterek, Kongre üyelerini bütçe açığını ülkenin ekonomik faaliyetlerinin bir ölçütü olan gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde 3’üne kadar indirmeyi taahhüt etmeye çağırdı ve “Eğer bunu yapmazlarsa, borç arz-talep dengesizliği diğer sorunlarla aynı anda yaşanacak ve bu durumun sonuçları normal bir resesyondan çok daha kötü olacak” dedi.
Dalio, NBC’nin bu yapılmazsa olabilecek en kötü senaryo sorusuna ise dünya için kritik bir yanıt vererek “paranın değeri, bildiğimiz anlamda normal bir demokraside olmayan iç çatışmalar, dünya ekonomisini ciddi biçimde sarsacak uluslararası bir çatışma ve hatta askeri bir çatışma” konusunda endişeli olduğunu ifade etti.
2008 KRİZİNİ ÖNGÖRDÜ
Dalio, daha önce 2008 finansal krizini öngörmüştü. Dalio’nun fon şirketi Bridgewater, 2007’de yaşanacak krizden önce “sistem içindeki gömülü risklerin oldukça büyük olduğunu” bildirmişti. Birkaç ay sonra şirket, faiz oranlarının “finansal sistemin kırılma noktasına kadar” yükseleceğini öngördü ve “bu finansal piyasa bulaşmasının nasıl sonuçlanacağını kimse bilmiyor” açıklamasında bulundu. Aylar sonra resesyon başladı.
Dalio, geçen hafta X hesabından yayımladığı uzun bir yazıda, Trump’ın vergi artışlarında geçici indirime gitmesinden önce, bunun “çok önemli gelişme” olduğunu belirtti ve insanların “vergiler de dahil olmak üzere, her şeyi yönlendiren çok daha büyük ve çok daha önemli dinamikleri büyük ölçüde göz ardı ettiğini” kaydetti.
‘ÇÖKÜŞ SÜRECİ YAŞIYORUZ’
Para, siyaset ve jeopolitik düzlemlerde klasik bir çöküş süreci yaşandığını belirten ekonomist “Bu tür çöküşler bir ömürde yalnızca bir kez yaşanır, ama tarih boyunca benzer sürdürülemez koşullar oluştuğunda defalarca meydana gelmiştir.” dedi.
Dalio, son dönemde özellikle ABD borcunun sürdürülemez şekilde artması, Çin gibi alacaklı ülkelerin bu borcun çok büyük kısmını elinde tutması ve ABD’de üretimin düşmesi sebebiyle temel ihtiyaçlar için dışa bağımlılığın artması gibi konulara dikkat çekmişti.
SİTEMİN ÇÖKTÜĞÜ YÖNÜNDEKİ YORUMLAR YENİ DEĞİL
Dalio sisteme yönelik uyarılarını daha önce de pek çok kez yenilemişti. Dalio “Çoğu insan için kapitalizm artık çalışmıyor.” ifadeleri 2022’de Der Spiegel’da da kendine yer bulmuştu.
Almanya’nın liberal sol görüşlü dergisi Der Spiegel, 30 aralık 2022 tarihli sayısında da “Kapitalizm eleştirisi artık nüfusun marjinal bir kesimiyle sınırlı değil” demişti.
“Artık yeterince insana fayda sağlamayan” bir sistem olan kapitalizmin işlev bozukluklarını incelemeyi öneren dergi, kapağında kullandığı Marx görseliyle tepkilerin hedefine yerleşmişti. Kapak görselinde Marx’ın ömrü boyunca savunduğu işçi sınıfı, proleterya devrimine ve komünizme dair bir simge kullanmayan dergi, “Sola yönelen haftalık, pek çok şeyin artık işe yaramadığını garanti ediyor. Küreselleşme, Alman ekonomik modelini de beraberinde getirerek paramparça olacak. Uluslararası toplum kendisini rakip bloklara kilitliyor, enflasyon zengin ve fakir arasındaki eşitsizliği daha da derinleştiriyor ve iklim hedeflerimizin neredeyse tamamını kaçırdık.” ifadelerini kullanmıştı. Der Spiegel’e göre büyük bankalarda veya danışmanlık firmalarında bile kapitalizm eleştirisi duyulur hale geldi.
Spiegel, bu sayısında, servetini alternatif fonlar alanında kazanan ünlü abd’li ekonomist Ray Dalio’dan “Çoğu insan için kapitalizm artık çalışmıyor.” alıntısını yapmıştı.
