ABD Başkanı Donald Trump’ın politikaları küresel ticaret ve para düzenini sarsarken Çin Merkez Bankası Başkanı’ndan dikkat çeken bir çıkış geldi.
ABD’de Donald Trump’ın başkanlık koltuğuna dönüşü, küresel rezerv para olarak doların statüsüne dair tartışmaları alevlendirdi. Tartışmaya bir katkı da Çin’den geldi.
Çin Merkez Bankası (PBOC) Başkanı Pan Gongsheng, ABD dolarının onlarca yıllık hakimiyetinin ardından oluşacak yeni küresel para düzenine dair en net vizyonunu Şanghay’daki Lujiazui Forumu’nda yaptığı açılış konuşmasında paylaştı.
Bloomberg’in aktardığına göre Pan, önümüzdeki yıllarda daha rekabetçi ve çok kutuplu bir sistemin gelişeceğini öngördü.
“Gelecekte küresel para sistemi, birkaç egemen para biriminin birlikte var olduğu, rekabet ettiği ve birbirini dengelediği bir yapıya evrilebilir,” diyen Pan, dünyanın dört bir yanında tek bir para birimine aşırı bağımlılığı azaltma yönünde tartışmaların sürdüğünü vurguladı. Pan’a göre, Çin yuanının küresel statüsü son yıllarda yükselişe geçti.
TRUMP’IN DÖNÜŞÜ VE DOLARDA GÜVEN KAYBI
Trump’ın göreve dönüşünün ardından Washington’daki çalkantılı politikalar, dolara duyulan güveni sarsmış durumda. Son aylarda yatırımcılar dolar cinsi varlıklarını azaltırken, Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde da “küresel bir Euro anı” olasılığına dikkat çekti.
Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşü sonrası dolar; Euro, sterlin ve İsviçre frangı karşısında yüzde 10’dan fazla değer kaybetti, tüm büyük para birimlerine karşı geriledi.
Pan, konuşmasında ECB’den yapılan açıklamalara atıfta bulunarak, ABD dolarının hakimiyetinin azaldığını ve Euro’nun küresel düzeyde daha büyük bir rol oynayabileceğini ifade etti. Lagarde, geçen hafta Pekin’e dikkat çeken bir ziyarette bulunmuş ve Çin Başbakanı Li Qiang ile bir araya gelmişti. Li, ECB ile daha fazla iş birliği çağrısında bulunmuştu.
PBOC Araştırma Bürosu Direktörü Wang Xin de aynı etkinlikte yaptığı konuşmada, dolara olan güvenin azaldığını, ancak gelecekteki konumunun diğer para birimlerinin gelişimine bağlı olduğunu söyledi. “Eğer doların baskın olduğu bir sistemden, birkaç büyük para biriminin rekabet ettiği bir düzene geçersek, bu sistem söz konusu para birimlerinin sahibi ülkeler için hem teşvik hem de denetim mekanizmaları oluşturur,” dedi Wang.
YUAN’IN YÜKSELEN ROLÜ
Çin, yuanı ABD dolarına rakip olarak konumlandırma çabalarını sürdürüyor. Bu, Çin Devlet Başkanı Şi Jinping’in ülkeyi küresel bir finans gücüne dönüştürme ve istikrarlı bir para birimiyle dünya ticaretinde daha büyük rol oynama hedefinin bir parçası. Trump’ın ikinci döneminde ABD ile gerilen ilişkiler bu süreci hızlandırdı.
Bu yılki tarife riskleri de bu girişimi daha da pekiştirdi. ABD’li bazı ihracatçılar, doların dalgalanmasından korunmak amacıyla işlemlerinde yuan gibi alternatif para birimlerini tercih etmeye başladı. ABD merkezli US Bancorp’un bir yetkilisine göre, bu talep artıyor.
PBOC, uzun süre yuanı destekleme yönündeki politikalarının ardından, son dönemde hızlı değer kazancı riskine karşı temkinli adımlar atıyor. Nisan ayında 2007’den bu yana en zayıf seviyesini gören onshore yuan, bu çeyrekte yüzde 1’den fazla değer kazandı.
FİNANSAL AÇILIM VE DİJİTAL YUAN
Pan, konuşmasının başında Çin’in finansal piyasalarını açmak ve yuanın küresel erişimini artırmak için Şanghay’da uygulanacak yeni önlemleri duyurdu. Bu çerçevede, dijital yuanın uluslararasılaştırılmasını ilerletecek bir operasyon merkezi kurulacak ve yuan vadeli işlem piyasası için adımlar atılacak. Ayrıca, dış ticaret şirketlerinin Şanghay’da offshore tahvil ihraç etmeleri teşvik edilecek.
Pan, para birimleri küresel ölçekte yaygın olarak kullanılan ülkelerin sorumluluklarına da dikkat çekerek, bu ülkeleri ekonomik yapısal reformlar yapmaya, mali disiplinlerini artırmaya ve finansal düzenlemelerini güçlendirmeye çağırdı. Pan’a göre, çok kutuplu bir küresel para sistemi daha dirençli olabilir, finansal istikrara katkı sağlar ve politika disiplinini teşvik eder.
SDR VE IMF REFORMU
Pan, küresel para sistemi için “süper egemen” bir para birimi fikrine de değindi. Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) rezerv varlığı olan Özel Çekme Hakları (SDR), bu kapsamda öne çıkan seçeneklerden biri.
Pan, SDR’lerin daha etkin bir küresel para birimi olabilmesi için düzenli ve daha büyük ölçekli ihraçların gerekli olduğunu, çünkü şu anda bu varlığın ağırlıklı olarak kriz zamanlarında kullanıldığını söyledi.
Pan’ın selefi Zhou Xiaochuan da 2018’de emekli olmadan önce SDR varlıklarının küresel sistemde daha etkin rol almasını savunmuş, SDR’lerin mevcut para sisteminin kusurlarını aşabilecek “süper egemen” bir para birimi olabileceğini ileri sürmüştü.
PBOC Başkanı ayrıca IMF kota sisteminin, gelişmekte olan ülkelerin dünya ekonomisindeki artan payını daha iyi yansıtacak şekilde reformdan geçirilmesi çağrısını yineledi. IMF’nin en üst düzey danışma organı, nisan ayında yaptığı açıklamada, kota reformu için rehber hazırlanmasına yönelik son tarihi 2025 Haziran’dan 2026 Nisan’a ertelemişti.
Pan’a göre, küresel sınır ötesi ödeme sisteminde de çeşitlenme yaşanıyor. Artık daha fazla ülke, kendi para birimleriyle yapılan ödemeleri teşvik ediyor. “Tek bir egemen para biriminin sınır ötesi ödemelere hakim olduğu durum, kademeli olarak değişiyor,” dedi.
BEKLENEN TEŞVİKLER GELMEDİ
Ancak Pan, konuşmasında herhangi bir yeni para politikası adımı açıklamadı. Bu durum, daha fazla teşvik paketi bekleyen yatırımcılar ve piyasa aktörleri arasında hayal kırıklığı yarattı. Geçen yıl aynı forumda yaptığı konuşmada PBOC’nin politika araçlarında büyük bir reformu duyurmuş ve bu reform aylar içinde uygulanmıştı.
Çin Merkez Bankası, Mayıs ayında bankalara uygulanan zorunlu karşılık oranını ve faizleri düşürerek, ekonomik riskleri azaltmak adına daha ucuz fon sağlamaya yönelmişti. Bu adım, gecelik borçlanma maliyetlerini yılın en düşük seviyesine çekmişti.
Bu gevşeme süreci, tahvil piyasasındaki rallinin ardından gelen ve Çin’de deflasyon endişelerine yol açan spekülasyonları yatıştırmak amacıyla başlatılmıştı. PBOC’nin tahvil alımlarını durdurması ve ticaret gerilimlerinin azalması da bu süreçte tahvil getirilerinin istikrar kazanmasına yardımcı oldu.
